‘Ik neem je mee’, zei mijn zoon. ‘Dit moet je zien.’ Zo ging ik met hem naar het Joods Museum in het Joods Cultureel Kwartier, naar de tentoonstelling ‘Beroofd’. Daar werden we door conservator mevrouw Julie-Marthe Cohen ontvangen. Ik kreeg een eminente begeleiding bij de tentoonstelling over wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd met de gestolen Joodse boeken en rituele voorwerpen. Die waren vaak van de al op transport gestelde Joodse families. Het zijn aangrijpende dingen, die vertelden over het dagelijks Joodse religieuze leven.
Voorwerpen, belangrijk voor de Joodse identiteit, zoals een kiddoesjbeker. Dat is een beker voor wijn waarover tijdens sjabbat een zegenspreuk wordt gezegd. Hetgeen mij, 92-jarige die de oorlog aan den lijve beleefde, deed denken aan de tijd dat mijn kleine broer en ik gevraagd werden op sjabbat het gas aan te steken onder de pan met soep, bij de familie Zielenziger. Poolse Joden, die in 1934 al naar ons land waren gevlucht.
Zij zijn uiteindelijk gepakt en op transport gesteld in 1942. Een jaar later kregen wij bericht van het Rode Kruis, dat zij in kamp Theresiënstadt waren gestorven. En hier stond ik nu in 2024, met dezelfde treurige ogen als in 1942.
Lees ook: ‘Wie luistert, hoort meer’
De tentoonstelling is te zien in een voormalige synagoge, een donkere plek die mijn gevoelens versterkt. Julie-Marthe vertelt over de boeken en rituele voorwerpen die daaruit door de Duitsers zijn meegenomen, vaak zijn verdwenen en soms zijn teruggevonden.
Ik krijg een dringende behoefte om iedereen die ik ken hiernaartoe te sturen, om te zien wat er is gebeurd en voor het lezen van de getuigenissen. Om het tentoonstellingsboek ‘Beroofd’ te lezen met de verhalen van deze roofgeschiedenis. Om niet alleen te zien hoe hier mensen beroofd zijn van hun hele hebben en houwen, maar ook kijken naar wat dit alles voor waarschuwing is voor de toekomst.
‘Beroofd’ bestaat uit twee tentoonstellingen. De andere helft is te zien in het Holocaust Museum, waar het gaat over de door de Nazi’s gestolen kunst en waar, evenals bij de gestolen judaica, nog steeds veel over te doen is en het laatste woord nog niet over is gezegd. De tentoonstelling loopt tot en met 27 oktober.
