Isa Hoes en Merlijn Kamerling: 'Amsterdam maakt ons blij'

Hoe ga je om met het verlies van een dierbare? Isa Hoes en haar zoon Merlijn Kamerling schreven er het boek Je Bent Niet Alleen over.

Je Bent Niet Alleen gaat over rouw. Welke vorm heeft dat bij jullie aangenomen nu het twaalf jaar geleden is dat Antonie overleed?

Isa: ‘Het is onderdeel van mijn leven, het hoort erbij. Het klinkt misschien heel stom, maar het is net zoals ik de middelbare school heb gedaan, twee jaar Toneelschool heb gevolgd, getrouwd ben geweest en mijn man is overleden. Daaromheen moet je opnieuw een geluksgevoel zien te bouwen. Je moet ervoor zorgen dat het verdriet niet de overhand krijgt of je volledig onderuit haalt. En of het nou een jaar geleden is, of twaalf jaar: voor mij is het ook als de dag van gisteren. En toch heb ik tijdens het schrijven van dit boek ook gemerkt dat ik een aantal stukjes heb weggestopt. Aan de andere kant kan ik vrijwel alles terughalen, maar dat komt natuurlijk ook omdat de dood van Antonie een waanzinnige impact heeft gehad.’

Merlijn: ‘Bij mij is het heel lang anders geweest. Ik blokkeerde mijn gevoel, waardoor ik het verdriet geen plek gaf. Onbewust zal ik best gerouwd hebben om de dood van mijn vader, maar op een gegeven moment stopte ik het weg en heb ik het afgesloten. Pas een jaar of drie, vier geleden ben ik het aangegaan door wat meer erover te praten, door therapie te volgen en door er een boek (‘Nu Ik Je Zie’, red.) over te schrijven. Ik weet niet of ik het nu een plek heb gegeven, want ik vind het altijd lastig wat die term inhoudt. Maar ik merk wel dat ik heb geaccepteerd dat het bij mijn leven hoort. Op willekeurige dagen kan ik opeens aan mijn vader denken en verdrietig worden en dan weet ik: ‘oh ja, dit is hoe het ook altijd gaat blijven’. Dit terwijl ik een tijdje geleden op dat soort momenten de coffeeshop invluchtte om mijn verdriet uit te schakelen. Ik denk overigens niet dat ik nog steeds in een heel intense vorm van rouw zit, maar het is wel, zoals mijn moeder zegt, ‘part of my life’. En dat is ook prima.’

Veel mensen hebben een verhaal of anekdote over Antonie. Komt het vaak voor dat jullie worden vastgeklampt?

Isa: ‘Regelmatig. Het is altijd lief bedoeld en zeker niet storend, maar soms zijn het verhalen waarbij ik denk: good for you! En wat mensen ook vaak vertellen, is dat ze zich de sterfdag van Antonie nog goed kunnen herinneren. ‘Ik weet nog precíes waar ik was…’, zeggen ze dan. Dan denk ik: oké, dát gedeelte hoef ik niet per se te horen. Aan de andere kant begrijp ik heel goed dat het ook op anderen een grote impact heeft gehad, maar ja: ík kan daar niet zoveel mee.’

Merlijn: ‘Als ik na afloop van een lezing mijn boek ga signeren, krijg ik vaak verhalen te horen waar ik maar half naar luister. Dat is misschien niet zo heel aardig om te zeggen, maar het zijn vaak geen verhalen die mij verbazen of verrassen. Dan vind ik het leuker als mensen me een interview van mijn vader uit een klein dagblad doorsturen via social media. Laatst kreeg ik zelfs een hele fotoshoot uit 2003 met beelden die nog nooit gepubliceerd waren. Dat vind ik echt supertof.’

Isa, op welke momenten zie jij Antonie terug in Merlijn?

Isa: ‘Best vaak! In zijn houding, zijn dwarsheid en alles altijd op een andere manier willen doen dan de rest. (lachend) Bij Antonie werd ik daar weleens moe van en riep ik: ‘kan het nou ook een keer gewoon zoals het gaat?’ Toch vind ik het leuke aan Merlijn dat hij, ondanks dat ik stukjes van zijn vader in hem zie, vooral een eigen karakter en identiteit heeft. Ik zie gewoon écht Merlijn en daar ben ik heel blij mee.’

Merlijn, wat zijn de belangrijkste lessen die jouw moeder je heeft bijgebracht?

Merlijn: ‘Ik doe haar tekort door er maar één ding uit te lichten, maar als eerste komt in mij op dat ze me geleerd heeft dat het heel belangrijk is om altijd bij je eigen gevoel te blijven. Misschien klinkt dat niet als een levensles, maar bij belangrijke gebeurtenissen of beslissingen die ik moet maken houd ik dat altijd in mijn achterhoofd. En als ik er dan nog steeds niet uitkom, kan ik altijd bij haar terecht en kan ik alles met haar bespreken.’

Lees ook: Merlijn Kamerling: ‘Amsterdam is mijn thuis’

Een luchtige vraag: Isa is 54 en Merlijn is 23. Isa, hoe was jij op je drieëntwintigste en Merlijn, wat wil jij voor je vierenvijftigste zeker bereikt hebben?

Isa: ‘Op mijn drieëntwintigste zat ik in Goede Tijden Slechte Tijden en die periode was een gekkenhuis. Mijn leven werd ineens heel ingewikkeld, want ik was bekend en daar kon ik helemaal niet mee omgaan. Het heeft echt jaren geduurd voordat ik er een beetje aan kon wennen dat ik, zodra ik de deur uitging, een soort van loslopend wild was. Acteren en op het toneel staan vond ik heel leuk, maar daarbuiten was ik heel verlegen. Ondertussen leerde ik op die leeftijd ook Antonie kennen, dus dat was ook hartstikke leuk. Kortom, ik leidde een spannend en opbouwend leven waarin er veel gebeurde.’

Merlijn: ‘Voor mijn vierenvijftigste wil ik sowieso een gezin. Wat werk betreft, zou ik het heel tof vinden om iets te doen met awereness rondom mental health. Misschien word ik ambassadeur van een stichting, of zet ik zelf iets op in die richting. Maar ik wil vooral veel mooie en interessante dingen doen die ik ook écht leuk vind. Ik ben nu bijvoorbeeld samen met mijn zusje een eigen kledingmerk aan het opzetten. Ik hoop dat we erin slagen om dit merk internationaal op de kaart te zetten. Maar misschien is het bedrijf dan alweer verkocht en zit ik op mijn vierenvijftigste met een cocktail op de Malediven.’

Twaalf jaar geleden zijn jullie naar Amsterdam verhuisd.

Isa: ‘We woonden destijds op een grote boerderij in de polder, maar een groot aantal van onze vrienden, kennissen en familie woonde al in Amsterdam. Antonie en ik stonden vaak op het punt om ons huis te verkopen. Als wij semi-ruzie hadden, zei ik tegen hem: ‘als we ooit gaan scheiden, ga ik naar Amsterdam.’ ‘Dan hou ik de kinderen!’, riep hij dan. Na zijn overlijden zei ik, bij wijze van zwarte humor: ‘nu heb ik én de kinderen én ik woon in Amsterdam!’ Na Antonies dood liep ik bij een psychiater, die benadrukte dat ik eigenlijk de grootste fout ooit had gemaakt. In alle boekjes staat dat je nooit moet verhuizen bij zulke grote en emotionele veranderingen in je leven. ‘Maar jij hebt de beste beslissing ever gemaakt’, zei hij. Hij hoorde aan mij dat het me goed deed dat ik iedereen weer om me heen had. Daarnaast is Amsterdam een stad waarvan ik blij word. Ik woon in het centrum en ik geniet van de leuke pleintjes, de restaurantjes, winkeltjes en ga zo maar door.’

Merlijn: ‘Dat heb ik ook. Ik woon hier al mijn hele leven en er is geen enkele stad die ik mooier vind dat Amsterdam. Het is mijn basis en ik denk dat ik hier altijd blijf wonen.’