Het is materiaal voor een documentaire. De toonaangevende basketbalploeg Los Angeles Lakers, met spelverdeler Magic Johnson in hun gelederen, liet in het oude Chicago Stadium na afloop van de wedstrijd hun heilige ‘Playbook’ liggen onder de stoelen van de coaches. De nog ongekroonde Bulls, die bouwden aan een ploeg rond de ambitieuze Michael Jordan, smulden van de vergeten spelbijbel; leerden van alle geopenbaarde systemen en rotaties. Coach Phil Jackson deed er zijn voordeel mee. De Chicago Bulls vierden hun dynastie met uiteindelijk zes kampioenschappen en verloren nooit een finale.
Tactiek is ook in het voetbal een manier om een voordeel te creëren of om een maximaal rendement uit een spelersgroep te halen. De discussie rond de spelopvatting van het Nederlands elftal (5-3-2) tijdens het aanstaande WK is erop gericht de kansen op mondiaal succes te optimaliseren. Oranje en Louis van Gaal weten zich niet sterk genoeg om met klassieke buitenspelers (4-3-3) in Qatar aan te treden.
Tactische aanpassingen zijn tegen Ajax aan de orde van iedere wedstrijddag. De afgelopen jaren verloren de Amsterdammers regelmatig van AZ. De aanvoerder van de Alkmaarders was toen Owen Wijndal, inmiddels Ajacied. Ajax hoeft geen Watergate-achtige afluisteractiviteiten te organiseren of het Flipoverpapier mét tactische aanwijzingen op het AZ trainingscomplex te stelen. Het ‘Playbook’ van AZ heeft Ajax al in huis. Owen kan uit eerste hand haarfijn uitleggen hoe eerst Arne Slot en nu Pascal Jansen zijn ploeg tegen hún aartsrivaal gaat laten spelen.
Lees ook: ‘Willen moet je ook maar kunnen’
In het AFAS Stadion bleek helaas niets van enige kennis laat staan voorbereiding op wat de landskampioen te wachten stond. Na de late maar ook ontnuchterende midweekse nederlaag tegen Liverpool FC, werd tevergeefs gerekend op een geïnspireerde, op revanche beluste ploeg. Wellicht heeft Wijndal tegen dovemansoren het effectieve strijdplan van AZ uit de doeken gedaan maar hoopte de coach op de foute veronderstelling dat kwaliteit wel komt bovendrijven. Op Anfield Road was Ajax zo verontrustend machteloos dat het deed terugdenken aan de aanleiding van de Fluwelen revolutie (de 0-2 nederlaag bij Real Madrid in 2010). In Alkmaar liet flierefluiter Bas Nijhuis AZ fysiek zijn volledige, ongestrafte gang gaan. Dat Ajax dan niet in staat is de weerbaarheid en verbetenheid op te schroeven, is zorgwekkend.
Alfred Schreuder mag zichzelf daarom bijzetten in de serie coaches die niet in staat blijkt om zijn getalenteerde, prijzige mannen duidelijk te maken dat gemakkelijk voetballen pas begint wanneer je de intensiteit van je tegenstander kan evenaren. Verliezen mag, slecht spelen kan. Binnen de lijnen niet alles geven of het je allemaal laten overkomen? Van Gaal heeft het in dit verband over ‘Leveren’; zowel bij je club als in Oranje. Ajax heeft zichzelf wijsgemaakt dat de transferzomer en een gladde competitiestart de club vanzelfsprekend naar nieuwe triomfen katapulteert. Coach en spelers zullen toch echt moeten blijven leveren.
Robert Leon
www.dutchfellow.wordpress.com
